ΦΥΣΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ
Η αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού στοχεύει στην επίτευξη οπτικής άνεσης μέσα στα κτίρια και στην εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά συμβάλλει και στη γενικότερη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης μέσα στους χώρους, συνδυάζοντας φως, θέα, δυνατότητα αερισμού, αξιοποίηση και ρύθμιση της εισερχόμενης ηλιακής ενέργειας. Ιδιαίτερη σημασία κατά το σχεδιασμό των συστημάτων φυσικού φωτισμού έχει η κατά το δυνατόν μεγαλύτερη κάλυψη των απαιτήσεων σε φωτισμό από το φυσικό φως, ανάλογα με τη χρήση του κτιρίου και τις εργασίες που επιτελούνται μέσα στους χώρους.
Μέσω των κατάλληλων συστημάτων και τεχνικών εξασφαλίζεται στους εσωτερικούς χώρους επαρκής ποσότητα (στάθμη φωτισμού), αλλά και ομαλή κατανομή, ώστε να αποφεύγονται έντονες διαφοροποιήσεις της στάθμης, οι οποίες προκαλούν φαινόμενο «θάμβωσης».
Τα συστήματα φυσικού φωτισμού διακρίνονται σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες:
1. Ανοίγματα στην κατακόρυφη τοιχοποιία
2. Ανοίγματα οροφής
3. Αίθρια
4. Φωταγωγοί
Τα συστήματα αυτά συνδυάζονται με συγκεκριμένες τεχνικές που αφορούν το σχεδιασμό των ανοιγμάτων, στις οπτικές ιδιότητες των υαλοπινάκων, στα φωτομετρικά χαρακτηριστικά επιφανειών του χώρου και των ανοιγμάτων του (υφή, χρώμα, φωτοδιαπερατότητα υλικών) και στη χρήση ανακλαστικών διατάξεων ελέγχου (π.χ. περσίδες).
Οι συνηθέστερες τεχνικές φυσικού φωτισμού είναι:
Ειδικοί Υαλοπίνακες
Πρισματικά φωτοδιαπερατά υλικά
Διαφανή μονωτικά υλικά
Ράφια φωτισμού-ανακλαστήρες, περσίδες
Σκίαστρα
Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός τόσο των χώρων, όσο και των συστημάτων φωτισμού (ανοιγμάτων) θα πρέπει να εξασφαλίζει την επιθυμητή ποσότητα φωτισμού και την απαιτούμενη θέα προς το εξωτερικό περιβάλλον (αλλά και την ανάδειξη των αρχιτεκτονικών χαρακτηριστικών στοιχείων, κατά το δοκούν), πάντοτε σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες απαιτήσεις του ενεργειακού σχεδιασμού για θερμική άνεση και ποιότητα αέρα.
ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ
Η κατανάλωση ενέργειας για φωτισμό αντιπροσωπεύει σημαντικό ποσοστό της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης σε παγκόσμιο επίπεδο (19% της ηλεκτρικής κατανάλωσης) με αυξητική τάση. Σύμφωνα με την διεθνή, ευρωπαϊκή και Ελληνική εμπειρία, μελέτες και στρατηγικές, το δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας είναι πολύ σημαντικό, τόσο από μεμονωμένες, αλλά, κυρίως από ολοκληρωμένες παρεμβάσεις στο σύστημα φωτισμού, ιδιαίτερα σε κτήρια του τριτογενή τομέα.
Το βασικότερο όφελος ενός ενεργειακά αποδοτικού συστήματος φωτισμού είναι η εξοικονόμηση ενέργειας, η οποία μπορεί να επιτευχθεί είτε :
• με μείωση της εγκατεστημένης ισχύος δηλ. αποδοτικότερα συστήματα ή/και βελτιωμένος σχεδιασμός
• είτε/και με μείωση του χρόνου λειτουργίας δηλ. προσωπική ευαισθητοποίηση ή/και
υιοθέτηση συστημάτων ελέγχου.
Επί πλέον, βελτιώνονται οι συνθήκες οπτικής άνεσης και αισθητικής του χώρου και αυξάνεται η παραγωγικότητα, ενώ μειώνεται και το κόστος συντήρησης, λόγω της αυξημένης διάρκειας ζωής αλλά και απόδοσης των νέων συστημάτων φωτισμού.
Η εξοικονόμηση ενέργειας από το σύστημα φωτισμού επιδρά επίσης και στην κατανάλωση για θέρμανση και ψύξη με την μεγαλύτερη επίδραση σε κτήρια νοσοκομείων και γραφείων. Ενδεικτικά, στις ΗΠΑ η αναβάθμιση των συστημάτων φωτισμού (και η συνεπαγόμενη εξοικονόμηση) μπορεί να μειώσει μέχρι 30% τα φορτία ψύξης στις πιο θερμές περιοχές (Advanced Lighting Guidelines 2003, New Buildings Institute) ενώ είναι σημαντική και η μείωση των φορτίων αιχμής.
Ο σχεδιασμός του φωτισμού πρέπει να ικανοποιεί ατομικές (οπτική άνεση, ικανότητα εκτέλεσης της δραστηριότητας, χρωματική απόδοση, ευεξία, επιδράσεις όχι άμεσα σχετιζόμενες με ορατή ακτινοβολία [UV, IR, συχνότητα , φασματική κατανομή]) , κοινωνικές (κόστος, συντήρηση, ασφάλεια, παραγωγικότητα) και περιβαλλοντικές (ελάττωση περιβαλλοντικών επιδράσεων, εξοικονόμηση) απαιτήσεις.