ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

 

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης τα πρότυπα που καθορίζουν τις αρχές σχεδιασμού του συστήματος φωτισμού σε εσωτερικούς χώρους και τις συνιστώμενες τιμές καταναλώσεων είναι τα ΕΝ 12464-1: 2002 και EN 15193 : 2007 αντίστοιχα. Επιπρόσθετα στα πλαίσια των εθνικών κανονισμών για ενεργειακή αποδοτικότητα έχουν υιοθετηθεί διάφορες προσεγγίσεις από τα κράτη μέλη.
Το πρότυπο ΕΝ 12464-1 καθορίζει απαιτήσεις που πρέπει του σύστημα φωτισμού να ικανοποιεί και σχετίζονται με τη δημιουργία συνθηκών οπτικής άνεσης με την επίτευξη συγκεκριμένων τιμών φωτισμού στην επιφάνεια εργασίας ανάλογα με τη δραστηριότητα, τη διαβάθμιση αυτών των τιμών σε αυτή, τον περιορισμό της θάμβωσης με τον καθορισμό ανώτατης τιμής για τον δείκτη θάμβωσης καθώς επίσης και τον καθορισμό ελάχιστης τιμής για τον δείκτη χρωματικής απόδοσης των λαμπτήρων. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται μια τυπική περίπτωση απαιτήσεων όπως εμφανίζονται στο πρότυπο.

Επιπρόσθετα ανφέρονται και σημεία στα οποία χρειάζεται να προσεχθούν γιατί επηρεάζουν την ποιότητα του σχεδιασμού όπως η τρισδιάστατη ανάδειξη, η αποφυγή φωτεινής μαρμαρυγής στους λαμπτήρες, η χρήση φυσικού φωτισμού και προφανώς η μείωση της κατανάλωσης χωρίς να παρουσιάζονται συγκεκριμένες τεχνικές.

 

Πηγή: Τσαγκρασούλης Άρης: Επ. καθηγητής Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Παν/μιο Θεσσαλίας

 

 

 

Σημαντική παράμετρος στον Κανονισμό είναι η δυνατότητα επίτευξης των απαιτούμενων επιπέδων φωτισμού στην περιοχή που εκτελείται το έργο (π.χ. επιφάνεια γραφείου) ενώ η περιβάλλουσα επιφάνεια μπορεί να έχει χαμηλότερα επίπεδα φωτισμού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δυνατότητα διαχωρισμού του γενικού συστήματος φωτισμού από το τοπικό, με σημαντικά ενεργειακά οφέλη.

 

Πηγή: Τσαγκρασούλης Άρης: Επ. καθηγητής Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Παν/μιο Θεσσαλίας

 

 

 

Θα πρέπει να τονισθεί ότι μόνο η επίτευξη της απαιτούμενης στάθμης φωτισμού δεν συνεπάγεται μονοσήμαντα και καλύτερη ποιότητα σχεδιασμού. Η συγκεκριμένη ποιότητα δεν πρέπει βασίζεται αποκλειστικά σε φωτομετρικούς όρους αλλά και από την ευχαρίστηση που προκαλεί το εσωτερικό περιβάλλον στον χρήστη και την συμβατότητά της στο είδος δραστηριότητας που αυτός εκτελεί. Επιπρόσθετα θα πρέπει να τονισθούν και οι βιολογικές επιδράσεις του φωτισμού (π.χ. επίδραση στον κιρκαδιανό ρυθμό).

 

Σε επίπεδο κόστους, η δαπάνη για την αγορά, εγκατάσταση και λειτουργία συστήματος φωτισμού σε γραφεία αντιπροσωπεύει ελάχιστο ποσοστό σε σχέση με την δαπάνη για μισθοδοσία (0.3% σύμφωνα με Fontoynont M., “Long term assessment of costs associated with lighting and daylighting techniques”, Light & Engineering, 16(10, 2008). Επηρεάζει όμως την παραγωγικότητα σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό άρα οι λανθασμένες επιλογές σχεδιασμού που πιθανόν να οδηγήσουν σε εξοικονόμηση στο σύστημα φωτισμού εξανεμίζονται από απώλειες λόγω παραγωγικότητας. Σε γενικές γραμμές η σύνδεση μεταξύ φωτισμού και παραγωγικότητας δεν μπορεί καθορισθεί με ευκολία λόγω ενός μεγάλου αριθμού παραγόντων (πέραν του φωτισμού) που επηρεάζουν την απόδοση.

Η στάθμη φωτισμού Εm που απαιτείται από το πρότυπο ΕΝ 12464-1 στην επιφάνεια εκτέλεσης έργου και την περιβάλλουσα της, αντιπροσωπεύει την ελάχιστη στάθμη στον κύκλο συντήρησης. Συνεπώς το σύστημα φωτισμού στην αρχή της λειτουργίας του παρέχει στάθμη φωτισμού μεγαλύτερη από αυτή του σχεδιασμού. Με την γήρανση των λαμπτήρων, την μείωση της απόδοσης του φωτιστικού και την ελλάτωση της ανακλαστικότητας των επιφανειών του χώρου η στάθμη αυτή ελλατώνεται αλλά δεν πρέπει να γίνει μικρότερη της Εm (χρόνος συντήρησης).

Η επιφάνεια εργασίας περιλαμβάνει την/τις περιοχές εκτέλεσης έργου και τις περιβάλλουσες επιφάνειες οι οποίες είναι τουλάχιστον κατά 0.5μ. ευρύτερες με διαφορετική απαίτηση για τα επίπεδα φωτισμού και την ομοιομορφία (λόγος ελάχιστης προς μέγιστη τιμή). Οι σχετικές τιμές να παρουσιάζονται στον πίνακα.

Δεν υπάρχει σαφής καθορισμός των διαστάσεων της περιοχής εκτέλεσης έργου. Όταν είναι άγνωστες οι θέσεις εργασίας τότε η στάθμη φωτισμού που απαιτείται θα πρέπει να ισχύει σε όλη της έκτασης της επιφάνειας εργασίας με εξαίρεση 0.5μ περιμετρική ζώνη. Η διαφοροποίηση αυτή παρουσιάζεται στο παρακάτω σχήμα.

Πηγή: Τσαγκρασούλης Άρης: Επ. καθηγητής Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Παν/μιο Θεσσαλίας